Temel yetenek ve yönetici kararları!..

SİGORTACI Gazetesi’nin Kasım 2016 sayısında “sektör için yönetici havuzunun önemi”ne değinmiştim. Bu yazımda da, yöneticilerin üstlenecekleri oyun kurucu görevleri nedeniyle, oyunun sonucuna doğrudan etki etme alanlarını ve önemini farklı konular üzerinden değerlendirmeye çalışacağım.
İşletme biliminde 1990’lı yıllardan itibaren öne çıkan kavramlardan birisi “core competence”dır. Öncelikle bu kavramın, işletmeler için önemini ve yönetici rollerine etkilerini anlamak gerektiğini düşünüyorum. Dilimize “Temel yetenek” olarak uyarlanan bu kavramı, kişinin kendine özgü en iyi gerçekleştirdiği şeylerin, ona ait yeteneklerinin en iyisi olarak görüldüğü şeklinde açıklayabiliriz. Bu yetenek/yetenekler belli bir zaman diliminden sonra kişiyle bütünleşir ve başkaları tarafından taklit edilemez ya da taklit edilse bile aynı özellikte ve istenilen düzeyde olamaz. Aynı şekilde bu temel yetenek anlayışı işletmeler için de geçerlidir. İşletmeler kendine ait en iyi yaptığı şeyi onun üstünlüğü veya yeteneği olarak görür ve belli bir zamandan sonra bu yetenek işletmeyle bütünleşir. Sonucunda, işletmelerin faaliyetlerinde en başarılı oldukları konuların, başka şirketler tarafından taklit edilemeyen, diğer yeteneklerinden farklı olarak değerlendireceği, kendine özgü olan ve başka şirketler tarafından taklit edilemeyen özelliği temel yetenek olarak kabul edilir. Bu temel yetenek doğru pazarlama taktik planları içerisinde kullanılabilirse, işletmeye pazara dönük rekabet avantajı sağlamış olacaktır. Burada sorulması gereken soru, işletmenin temel yeteneğin nasıl yönetileceğidir. Yöneticinin en önemli görevi işletmenin güçlü ve zayıf yönlerini görmesi ve değişen ekonomik koşullar veya öngörülemeyen tehditlere karşı önceden hazırlıklı olması açısından önemlidir. Aynı zamanda, işletme kendi yeteneklerini tanıdıktan sonra neye odaklanması gerektiğini bilecek ve diğer faaliyetlerde harcanan kaynakların daha dikkatli kullanılması sağlanmış olacaktır. İşletmeler tamamen temel yeteneğine odaklanacak ve böylece diğer işletmelerle arasındaki farkı ortaya koyacak hangi alanda üstünlük sağlayacağını bilecektir. İleriye yönelik stratejik iş planlarının uygulanmasında nasıl bir yol izlemesi gerektiğini bilecek, iç ve dış çevre koşullarına karşı kendini kolayca uyumlu hale getirmiş olacaktır.
Temel yetenek, günümüz organizasyon yapılarında, yapılanma ve işleyişini etkileyen bir sistem anlayışıdır. Sigorta şirketlerinin değişen çevre koşullarına uygun gerçekleştirdikleri PEST (Politik, Ekonomik, Sosyal ve Teknolojik) ve SWOT analizleri sonucunda, temel yeteneğin verilen kararlardaki yönlendirici etkisi daha fazla hissedilmelidir. O halde sorulması gereken soru;
Temel yetenek içeriğinde, bir sigorta şirketini diğerlerine oranla daha başarılı kılan faktörler nelerdir?
• Sigorta işletmesinin kısa ve uzun dönemli yaşamı için temel bir varlık nedeni sayılmalı.
• Taklit edilmesi güç ve rakipleri tarafından kolayca uygulanabilir görülmemeli.
• İşletmenin vizyon ve stratejik hedeflerini gerçekleştirmede vazgeçilmez nitelikte olmalı.
• İşletmenin büyüme/küçülme, stratejik birimler oluşturma, şebeke organizasyonuna katılma ve dış kaynaklardan yaralanma gibi karar verme anlarında rol oynamalı.
Temel yeteneğin belirlenmesinde, hiç kuşkusuz ki esas görev ve sorumluluk; karar verici yöneticilere aittir. Peki karar verme alanları neler olmalıdır? Doğru ve basit yanıt; şirkete rekabet avantajı sağlayan temel kaynak ve faaliyet alanları olmalıdır. Bunlar, özetle insan kaynakları, teknoloji, ürün, tedarikçi kaynaklar, sermaye yapılanması gibi alanlardan oluşmaktadır.