Kasa şişkinliği ile ortaklardan alacakların düzeltilmesi

19 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6736 sayılı Bazı Alacaklarını Yeniden Yapılandırılmasına İlişkin Kanun ile; 31 Aralık 2015 tarihli bilançolarında gerçek olmayan kasa mevcutları bulunan ya da işletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısıyla ortaklarından (nette) alacaklı olan bilanço esasına göre defter tutan anonim ve limited şirketlerin bunları düzeltmelerine imkan sağlayan düzenlemeler yapılmıştır. Daha sonra yayımlanan  1 No’lu tebliğde de konuyla ilgili açıklamalar yer almıştır. (23 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete) Söz konusu düzenleme ile ilgili olarak dikkatimizi çeken bazı hususlara özet olarak yazımızda yer verilmiştir.
Getirilen bu hükümler ile kurumlar bu alacaklarına faiz hesaplayarak KDV’li fatura düzenlemenin getireceği vergisel yükümlülüklerden kurtulma imkanına kavuşmaktadır. Esasen,   ticari icaplara ve teamüllere uymayan kasa mevcudu fazlalığı da vergi müfettişlerince bu tutarların gerçekte kasada olmayıp ortağa borç olarak verildiği şeklinde değerlendirilmekte, dolayısıyla bu görüş sonucunda buna bağlı vergilerin ödenmesi gereği doğmaktadır. Gerçek olmayan kasa mevcudunun düzeltilmesi ortaktan alacakların düzeltilmesinde olduğu gibi kurumu bu yükümlülükten kurtaracaktır.
İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemler dolayısıyla (ödünç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından alacaklı bulunduğu tutarlar ile ortaklara borçlu olduğu tutarlar  muhasebe hesaplarında 131, 231, 331 ve 431 hesapların yanı sıra başka hesaplarda da izleniyorsa  aynı mahiyette olmak kaydıyla bunlar da düzeltme esnasında dikkate alınacaktır. Örneğin, esas faaliyeti inşaatçılık olan bir anonim şirketinin ortağına verdiği borç 126 Diğer Çeşitli Alacaklar hesabında izleniyorsa bunlar da düzeltmede dikkate alınacaktır. Hesaplama, yukarıda belirtilen bu kapsamdaki borçlu ve alacaklı tüm hesaplar netleştirilmek suretiyle yapılacaktır. Beyan sırasında, 131,231,331 ve 431 hesaplar dışında izlenen aynı mahiyette alacaklarla ilgili ayrı bir tablo mevcut olup burada buna ilişkin detayların da yazılması gerekmektedir. Bir iktisadi kıymet satışı, kiralama gibi reel ticari işlemlerden kaynaklanan alacakların bu kapsama girmemesi gerektiğini düşünüyoruz.
Bu hükümlerden yararlanmak isteyen mükellefler, gerçek olmayan kasa mevcutları ile ortaklarından alacaklı bulundukları tutarları ile ortaklara borçlu bulundukları tutarları arasındaki net alacak tutarları ile  bunlarla ilgili diğer hesaplarda yer alan işlemlerini 30 Kasım 2016 sonuna kadar tebliğ ekindeki beyanname ile vergi  dairesine beyan etmek suretiyle bu kayıtlarını düzeltebilecektir Beyana tabi olan mükellefler bu bildirimlerini yine elektronik ortamda yapacaktır. Beyan edilen tutarlar üzerinden %3 oranıyla vergi hesaplanacak ve beyan süresi içinde ödenecektir.
Düzeltmeye esas alınacak tutarlarda 2015 yılı Kurumlar Vergisi beyannamesi ekindeki bilançodan hareket edilmesi gereklidir. Kanuni süreden sonra verilen düzeltme beyannamelerindeki bilançolar kabul edilmemektedir. Beyan sonucu, kayıtlar buna göre düzeltilecek olup silinen kasa fazlası ya da ortak alacağı kanunen kabul edilmeyen gider olarak muhasebeleştirilecektir.  Beyan üzerinden ödenen vergi de aynı şekilde kanunen kabul edilmeyen gider mahiyetindedir. Tebliğde, silinen kasa fazlası ya da ortak alacağının (KKEG) gidere atılmak yerine aktifte geçici bir hesapta da takip edilebileceği (Örneğin; 296 hesap) belirtilmiştir.
Beyan edilecek tutarın hesabında, 31 Aralık 2015 bilançosuna göre hesaplanan net tutar ile beyan tarihindeki net tutarın da karşılaştırılması gerekir. Şöyle ki; 31.12.2015 bilançosundaki net bakiyenin sonradan (2016 yılında) yükselmesi halinde, beyana ve düzeltmeye konu tutarlar 31.12.2015 bakiyesi ile sınırlı olacaktır. 31.12.2015 bilançosundaki net bakiyenin sonradan (2016 yılında) düşmesi yani azalması  halinde ise, beyana ve düzeltmeye konu  tutar olarak daha düşük olan güncel tutar dikkate alınacaktır. Bu  nedenle, gerçek olmayan kasa mevcudu ve ortaklardan alacaklar ve borçlar farkı olan net alacak tutarını beyan ederek düzeltmek isteyen mükelleflerin beyan tarihi itibarıyla bilanço çıkararak beyana tabi tutarların 31.12.2015 bilançosuna göre azalıp azalmadığını kontrol etmeleri gereklidir.