Yeni başlayanalar için yapay zeka; nedir, ne değildir?

Sigortacı Gazetesi yazarları Okan Utkueri ve Ali Erhan Tamer, yapay zeka çeşitlerini anlattı:

Makine Zekası: Namıdiğer “Yapay Zeka”

Yapay Zeka’nın babaları olarak kabul edilen Marvin Minsky ile John McCarthy yapay zekayı son derece basit bir şekilde tarif ediyor: “Bir makine ya da program tarafından gerçekleştirilen her hangi bir görev.” Wikipedia ise konuyu daha da sadeleştirerek “Makinelerin sergilediği zeka” diyerek anlatıyor takipçilerine durumu.

Daha doyurucu ve yapay zeka tarafında ürün ve servis geliştiren bir çok girişimci ise “Görevleri, insanların yaptığı gibi yapabilen ve bunu geçmiş deneyimlerden (data) öğrenerek yeni girdilere uyarlayan makineler” olarak tanımlıyor yapay zekayı. Öğrenen ve öğrendiklerinden çıkarım yaparak yeni durumları tahmin eden makineler.

Henüz “zeka” bile bilim adamları tarafından tamamen aydınlatılmamış ve yapabildikleri konusunda net sonuçlara varılmamışken yapay’ı konusunda herkesin hemfikir olacağı tariflerde bulunmak zor. Bununla birlikte kişisel görüşlerden bağımsız olarak söyleyebileceğimiz ve herkesin aynı fikirde olduğu konu, insan yapımı olması sebebi ile yapay zekanın doğal bir zeka olmadığı.

Dar -Zayıf- Yapay Zeka

Dar Yapay Zeka, insanlığın bugüne kadar elde ettiği tek Yapay Zeka formu. Satranç ya da Go oynama, ürün öneri motorları, hava durumu tahminleri gibi tek bir görevi yerine getirmede uzmanlaşmış yapay zeka; konuşma, görüntü tanıma, dili anlama gibi çok havalı ve etkileyici görünen yeteneklere sahip olsa da sadece birer Dar Yapay Zeka ürünü. Oldukça sofistike görünen Google’ın çeviri motoru bile, ilkel bir yapay zeka çözümü olarak anlatılıyor.

Özünde, Dar Yapay Zeka çok sınırlı bir bağlamda çalışır ve kendi alanının ötesindeki görevleri üstlenemez. Bu nedenle, ses ve video dosyalarını tanıyan yapay zekadan sizin için pizza sipariş etmesini bekleyemezsiniz çünkü bu başka bir yapay zekanın görevidir. Dar Yapay Zeka bazen “Zayıf Yapay Zeka” olarak da adlandırılır. Ancak bu, Dar Yapay Zekanın etkisiz olduğu anlamına gelmez. Aksine, hem fiziksel hem de bilişsel olarak rutin işlerde çok iyidir. Bir kılavuza bağlı işlerin tamamında ya da bir insanı bir gün boyunca izlerseniz ertesi gün onun yaptığı işi yerine getirebiliyorsanız, Dar Yapay Zeka ile çok üst düzey ve tutarlı sonuçlar elde edebilirsiniz.

Genel Yapay Zeka

İnsan seviyesi yapay zeka veya güçlü yapay zeka olarak da bilinen Genel Yapay Zeka, çevresini bir insan gibi anlayabilen ve anlamlandırabilen Yapay Zeka türüdür. Bu işin içinde olan hemen herkes için Genel Yapay Zeka’nın hemen bir sokak ötede olduğunu söylemek mümkünken ürünleşmesi ve hayatımızda Dar Yapay Zeka kadar etkili olmasını beklemek için çok erken olduğu konusunda da hemfikiriz. 

Zira insan seviyesinde yapay zekanın ne olacağını tanımlamak gerçekten zor. Olayları algılamada ya da bir karar verme aşamasında, birbiriyle ilgisiz düşünceler ve hatıralar arasında dolaşır ve öyle hareket ederiz. Bu, bilgisayarların başarması için bugünkü algoritmalar ve elimizdeki teknolojiler çok zorlu bir problem.

İnsanlar veriyi bilgisayar kadar hızlı işleyemeyebilir, ancak soyut bir şekilde düşüme ve planlara girmeden sorunları genel bir bakış ile çözme insan zekasına ait bir yetenektir.  İnovasyon ve fikir üretebilme gibi yetilere sahip olan insan henüz var olmamış bir şeyler icat edebilir. Bu, yapay zekanın ve makine öğrenmesinin üstesinden gelemeyeceği bir sorun. Girişimciler ikiye ayrılmış durumda. Bazıları yüzyılın başlangıcından önce Genel Yapay Zeka’yı göreceğimizi söylerken. Google’dan Peter Norvig ve IBM’den Rob High gibi figürler de insan düzeyindeki bir yapay zekaya ihtiyacımız olmadığını düşünüyor.

Süper Yapay Zeka

Oxford Üniversitesi’nden akademisyen ve yapay zeka uzmanı Nick Bostrom’a göre, bilimsel yaratıcılık, genel akıl ve sosyal beceriler de dahil olmak üzere Yapay Zeka, her alanda en iyi insan beyninden çok daha akıllı hale geldiğinde Süper Yapay Zeka’ya ulaşmış olacağız.

Ancak bunun tam olarak nasıl karşımıza çıkacağı Yapay Genel Zeka’ya göre çok daha belirsiz durumda.

Birçok bilim adamının ortak görüşü ise Yapay Genel Zeka ile Yapay Süper Zeka arasındaki mesafenin çok kısa olacağı yönünde. Sonrası için tahminler neredeyse belirsiz. Stephan Hawking gibi bazı bilim adamları insanlığın potansiyel sonu olarak Yapay Süper Zeka’nın gelişimini görüyor ancak bunun tam olarak ne olabileceği ile ilgili kimsenin bir fikri yok. Google’dan Demis Hassabis gibi azınlıkta olan bir kısım ise daha akıllı yapay zekaların insanları daha iyi birer birey yapacağına inanıyor.

Okan Utkueri – okanutkueri@gmail.com
Ali Erhan Tamer – ali@botudio.com