BES’e otomatik katılımda cayma

Bireysel emeklilik sistemine otomatik katılım geçen yılın başında yürürlüğe girmiş ve 1 yılda 3.4 milyon çalışan sistemde kalmış, 5 milyona yakın çalışansa cayma hakkını kullanıp sistemden çıkmıştı.

%60’a varan cayma oranı yüksek bulunmuş ve sistemin çekiciliğini artıracak yöntem arayışına girilmişti.

Sistemin çok hızlı hazırlanıp yürürlüğe girdiği BES şirketleri tarafından dile getiriliyordu. İngiltere’nin birkaç yılda hazırlayıp devreye soktuğu otomatik katılımı biz 6 ayda yürürlüğe koyduk gibi övünme içeren açıklamalar yapılmıştı. Ancak cayma oranı yüksek olunca, aceleye getirilmiş olduğu düşünüldü ki, 1 sene sonra yeniden yasal düzenlemeye gidildi.

6 AYA YÜKSELTİLİYOR

Torba yasa tasarısına giren değişikliklerden biri, cayma süresinin 2 aydan 6 aya çıkarılması. Cayma konusunda zaten bir yanlış anlama söz konusuydu. “2 ay sonra çıkmazsak hiç çıkamayız” sanılıyordu. Ama böyle bir şey yok; isteyen istediği zaman çıkabilir sistemden. Yeni tasarı kanunlaşırsa cayma süresi 6 aya çıkacak. Yani 6 ay içinde sistemde biriken paranızı alıp hiç kayıp yaşamadan çıkabileceksiniz. 6 aydan sonra çıkanlar küçük bir kesintiyle çıkacak. Cayma süresinin 2 aydan 6 aya çıkarılmasının sistemde kalmayı artırmak için umarım bir katkısı olur. Ancak “cayma süresi” kavramı sistemde en çok kafa karıştıran husus.

Şirketin insan kaynakları, caymanın anlamını çalışanlara iyi aktaramıyorsa, çalışan 2 ayda çıkmazsa bir daha hiç çıkamayacağı endişesine kapılabilir. Süre 6 aya uzasa da yanlış anlama devam edebilir. Bence “cayma hakkı” akıl karıştıran ve sistemden çıkmaya yönlendiren bir kavram, isteyen istediği zaman çıkabilir dense, katılımcının yaklaşımı daha olumlu olur.

1000 TL’LİK EK KATKI

Bir başka değişiklik, devletin sistemde kalana verdiği 1000 TL’lik ek katkıyla ilgili. Eski düzenlemede emeklilik süresi sonunda verilen 1000 liralık ek devlet katkısı dönem içinde yatırıma yönlendirilmiyordu. Şimdi bu hatadan dönülüyor. Tasarı yasalaşırsa, 1000 liralık katkı, ana para ve % 25’lik devlet katkısı gibi yatırım araçlarında değerlendirilecek.

Emeklilik şirketleri 18 yaş altındakilerin de BES’e girmesini talep ediyordu. Bu talep tasarıya girmemiş. Oysa 15 yaş üstündekiler sigortalı çalışabiliyor. Çalışma hakkı olan biri neden otomatik BES’ten faydalanamasın? Eğer otomatik katılım geliştirilmek isteniyorsa, 18 yaş altındakiler de sisteme girebilirdi. Ayrıca 45 yaş üstündekilere de bu imkan tanınabilirdi. Bugün 45 yaşın üstünde olup emeklilik için daha 10 yıl çalışması gerekenlerin sayısı hiç de az değil. O zaman, bu çalışanlara da otomatik katılım hakkı tanınabilirdi.
Oto BES’le ilgili yeni düzenlemeler, kanımca cayma oranının düşmesi yönünde büyük etkileri olacak düzenlemeler değil. Bekleyip gidişatı göreceğiz.