Ürün Sorumluluk Sigortası üreticiler için önemli bir ihtiyaç

1970’lerle birlikte Amerika Birleşik Devletleri’nde başlayan ve hızla tüm dünyaya yayılan, ürünlerden kaynaklı risklerin sigortalanması ihtiyacı ve ardından sigorta piyasalarınca ortaya çıkan ihtiyaca uygun olarak oluşturulan ürün sorumluluk sigortaları, artık günümüz dünyasında özellikle sigorta bilincinin gelişmiş olduğu ülkelerde elementer sigortaların temel ürünlerinden biri halini aldı.
Günümüz dünyasında ürün sorumluluk sigortasının önemli bir ihtiyaç olduğunu vurgulayan AIG Sigorta Sorumluluk Sigortaları Müdürü İpek Kutluğ Özcan, “AIG de 40 yılı aşkın süredir ürün sorumluluk sigortalarında gerek ürün kapsamındaki genişlik ve gerekse yaşanan hasarlarla birlikte biriktirmiş olduğu tecrübesiyle, dünya sigorta piyasasında öncü konumda bulunuyor” dedi.

SİGORTANIN KAPSAMI
İpek Kutluğ Özcan, ürün sorumluluk sigortasının kapsamı konusunda şunları söyledi: “Ürün sorumluluk sigortası, ‘üretici’nin yani sigortalının ürettiği ürünlerin kusuru nedeniyle üçüncü kişilerin uğrayacağı zararlar sonucunda yasal olarak sorumlu olduğu bedensel zararlar ile mal hasarlarını tazmin ediyor. Yani sanılanın aksine, ürünün kendisine gelecek zararlar değil, tamamen sorumluluk mantığı ile 3. şahısların zararlarını karşılamaya yönelik bir poliçedir.”
Bir ürünün hatalı veya kusurlu üretiminin birçok farklı nedenden kaynaklanabileceğini belirten Özcan, “Çok basit bir nedenle gözden kaçırma veya bir çalışan hatasından kaynaklı olabileceği gibi, üretim sürecindeki bir eksiklik veya hataya bağlı çok daha önemli bir nedenle de oluşmuş olabilir. Veya ürünün ambalajında, üzerinde özelliklerini belirten etiketinde de yetersiz veya hatalı bilgilendirme kaynaklı da ürün sorumluluk hasarı oluşmuş oluşabilir. Örneğin içeriğinde alerjen maddeler bulunan bir ürünün etiketlenmesi sırasında son derece önemli bu bilginin atlanması durumunda yaşanan birçok ciddi hasar vakası, dünyanın birçok ülkesinde görülebiliyor” diye konuştu.

YASAL DAYANAK
AIG Sigorta Sorumluluk Sigortaları Müdürü İpek Kutluğ Özcan, sigortanın yasal dayanağı konusunda şu değerlendirmeyi yaptı: “Günümüzde ‘üretici’ sözcüğü 6502 sayılı ‘Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da  belirtildiği şekilde; ‘Kamu tüzel kişileri de dahil olmak üzere tüketiciye sunulmuş olan mal ya da bu malların hammaddelerini yahut ara mallarını üretenler ile mal üzerine markasını, unvanını veya herhangi bir ayırt edici işaretini koyarak kendisini üretici olarak gösteren gerçek veya tüzel kişi’ anlamında kullanılıyor.”

MANEVİ TAZMİNAT
Özcan şöyle devam etti: “Ayrıca ‘üretici’ ürünün kusuru nedeniyle oluşan her türlü maddi veya bedeni zarar nedeniyle sadece Türkiye sınırları dahilinde geçerli hukuk kapsamında değil, uluslararası kanunlar önünde de sorumlu oluyor. Ürün sorumluluk sigortaları maddi veya bedeni zararın direkt nedeni olabilecek manevi tazminat taleplerini de karşılayacak şekilde genişletilebiliyor.”

POLİÇE PRİMİNİN HESAPLANMASI
Ürün sorumluluk sigortası primlerinin bir çok farklı parametre dikkate alınarak hesaplandığını ifade eden Özcan, “Üretilen ürünün ne olduğu, 3. şahıslara verebileceği zararın boyutunun ne olabileceği, talep edilen sorumluluk teminat limiti, sigortalanacak  firmanın cirosu, ürünlerin piyasada olacağı coğrafi kapsam, firmanın hasar geçmişi gibi bilgilerin yanı sıra, firmanın tecrübesi, repütasyonu, üretim sürecindeki standartlar gibi birçok husus poliçe primini belirlemede rol oynuyor” dedi.

NEDEN GLOBAL SİGORTA ŞİRKETİ?
Üreticilerin ürün sorumluluk sigortası yaptırırken dikkat etmesi gereken konuları da değerlendiren Özcan, “Globalleşme, serbest dolaşım, uluslararası pazarlama stratejileri gibi kavramların doğuşu ile birlikte artık üreticiler ürettikleri ürünleri  daha önce bilmedikleri coğrafyalara, dolayısıyla da hiç aşina olmadıkları yeni kanun ve mevzuatların söz konusu olduğu ülkelere ihraç etmeye başladılar. Türkiye’de üretilen bir ürün, Romanya’da başka bir ürünle birleştirilerek, İngiltere’deki bir pazarlama firması aracılığıyla tüm Ortadoğu ülkelerine dağıtılabileceğini örneklemek, abartılı olmaz” diye konuştu. “Bu nedenle sorumluluk sigortası açısından, hasarın oluşma ihtimalinin olduğu her bir ülkenin kanun ve mevzuatına hakim olmak bir üretici için son derece zor, bazı durumlarda da imkânsız olması kaçınılmaz” diyen Özcan şöyle devam etti: “Dolayısıyla son derece karmaşık olabilecek hasar süreçlerini etkili olarak yürütebilecek, zaman dilimi ve dil farklılıkları gibi bariyerleri ortadan kaldırma kabiliyetindeki global yaygınlığı olan sigorta şirketleriyle çalışmak bu nedenle bu tip grift hasar yapısı yaratabilecek poliçe tiplerinde son derece önemlidir.”

‘ÜRETİCİ AÇISINDAN DOĞRU KARAR ÖNEMLİ’
Diğer yandan, ürünleri çok farklı bir kültürde, çok farklı gelenek ve tüketim alışkanlıklarının söz konusu olduğu yeni ülkelerde alıcılarıyla buluşturmanın, öngörülemeyecek  birçok riski de kendiliğinden oluşturacağını dile getiren Özcan şunları söyledi: “Yerel kanun ve ürün standartları söz konusu olabileceği gibi, ilgili ülke yaşayanlarının yüksek tüketim bilinci ile, kusurlu ürünlerle ilgili sıkıntı yaşadıklarında dava etme yolunu seçme alışkanlıklarının olması da, mevcut durumu çok daha karmaşık hale getirebilir. Böylesi istenmeyen durumlarda, üretici kısıtlı bilgiye sahip olduğu bir yerel mevzuatla karşı karşıya kalabilir.  İşte bu durumda tüm dünyada geçerli olacak ve tüm dünya mahkeme kararlarının kabul edilmiş olduğu ürün sorumluluk poliçesinin mevcudiyeti, üreticinin zamanında verdiği bir kararın son derece doğru olduğunu görmesini sağlayacaktır.”
Sigortanın önemine de vurgu yapan Özcan, “Görüleceği gibi sigorta poliçesinin sadece bir masraf kalemi, lüks bir harcama olarak değil de, riskin gerçekleşmesi anında firmanın faaliyetine devam etmesini sağlayacak, bunun yanı sıra itibar kaybını da asgari seviyeye indirecek gerçek bir teminat olduğu konusunda tüm toplumun bilinçlendirilmesi, hem sigorta şirketleri, hem aracılar ve hem de ilgili sivil toplum kuruluşları ve ilgili kamu kurumlarının asıl görevlerinden biri olarak kabul görmeli ve acilen uygulama süreci hızlandırılmalıdır” değerlendirmesi yaptı.
Özcan, ürün sorumluluk sigortalarının uluslararası dolaşımının her geçen gün arttığını ifade etti. Bundan dolayı bu ürünün Türkiye’de özellikle son 10 yılda gelişmeye başlamış bir sigorta türü olduğunu belirten Özcan, “Hammadde üreticisinden, tedarik zincirindeki her bir işletmenin nihai ürün üzerinde sorumluluğunun olması nedeniyle son derece komplike hale gelen ürünlerin global dolaşımı ile birlikte, hem tüketici hem de finansal gücünü ve itibarını kaybetmek istemeyen üretici için vazgeçilmez bir sigorta çözümüdür” dedi.

GELİŞMİŞ ÜLKELERDETALEP ARTIYOR
Gerçekleşen ürün sorumluluk risklerine örnekler veren ve gelişmiş ülkelerde bu ürüne olan ihtiyaç konusunu değerlendiren Özcan şunları söyledi: “Gelişen toplum bireyleri olarak her gün onlarca ürün kullanıyoruz veya tüketiyoruz. En basit gıda ürününden, en komplike iletişim araçlarına kadar her bir ürün kendi içinde ürün sorumluluk riski taşıyor. Her gün tükettiğimiz ekmeği düşünelim. Üretimi sırasında ekmeği ayıplı ürün haline getirebilecek birçok süreçten geçiyor, bu duruma tedarik zincirinde oluşabilecek hasar ihmallerini de eklediğimizde riskin büyüklüğü daha net ortaya çıkıyor. Örneğin küf içeren undan üretilmiş ekmeğin tüketimi sonucunda nihai kullanıcıların oluşabilecek tedavi masrafları ürün sorumluluk sigortası hasarlarına güzel bir örnek oluşturur. Ülkelerin gelişmişlik ve eğitim düzeylerine paralel olarak tüketim bilinci de farklılaşıyor. Gelişmiş ülkelerde bilinçli tüketici ve yüksek ürün standart şartları gereği, ürün sorumluluk poliçelerine talep de aynı şekilde artıyor.”

MODERN ZAMANLAR VE ÜRÜN SORUMLULUK SİGORTASI
AIG Sigorta Sorumluluk Sigortaları Müdürü İpek Kutluğ Özcan, sanayi devrimi ile birlikte ortaya çıkan üretim çeşitliliğinin, yıllar içinde yaratılan arza paralel olarak, toplumsal ve bireysel ihtiyaçların, dolayısıyla tüketim alışkanlıkları evriminin, günümüz ekonomi dinamiklerinin temel yapılanmasını oluşturduğunu söyledi.
Artık ‘modern’ ve ‘post-modern’ tanımlarının bile yeterli nitelemeyi yapamadığı bir toplumsal düzenin olduğunu belirten Özcan, bireylerin her gün günlük yaşamın içinde binlerce ürünle karşılaştığını vurguladı. Özcan, “Takip edilmesi her geçen gün daha da zorlaşan en karmaşık teknoloji ürünlerinden, en temel gıda maddelerine, belki de sadece bir kez giyip ve gardrobumuzun bir köşesinde asılı duran tekstil ürünlerine kadar, çok geniş bir ürün gamı ile karşı karşıyayız. Bu ürünlerin her biri de kendi içlerinden birçok riski barındırıyor. İşte bu ürünlerden kaynaklı risklerin sigortalanması sigortacılık literatüründe ‘Ürün Sorumluluk Sigortası’ olarak adlandırılıyor” dedi.

NEDEN AIG?
AIG Sigorta’nın 100 milyon ABD Doları’na kadar teminat kapasitesinin olduğunu vurgulayan Sorumluluk Sigortaları Müdürü İpek Kutluğ Özcan, bireylerin AIG’yi seçmesinde ‘teminatlarda esneklik’, ‘Global Network – lokal poliçe tanzim olanakları’, ‘ABD ve Kanada dahil tüm dünya yetkili mahkemeleri’, ‘yetkin ve geniş hasar yönetim ağı’ ve ‘dava sürecine gitmeden sulhen hasar ödeme prensibi’ gibi maddelerin etkin rol oynadığını söyledi.