6728 sayılı kanunla sigortalılara yönelik olarak yapılan bazı düzenlemeler

7 Ekim 2001 Öncesi Birikimli Hayat Sigortalarından Ayrılanlara Yapılan Ödemelerin Vergilendirilmesi:
Halen birikimli hayat sigortası poliçeleri kapsamında yapılan ödemelerin anaparayı aşan kısmı menkul sermaye iradı kabul edilerek tevkifat suretiyle vergilendirilmektedir.

Bununla birlikte, 7 Ekim 2001 ve öncesinde düzenlenmiş hayat sigorta poliçeleri kapsamında ( en az 10 yıl süreyle prim ödenmiş olması kaydıyla) sistemden ayrılanlara yapılan aylık veya toplu ödemelerde durum farklıdır. Bu ödemeler Gelir Vergisi Kanununun 4697 sayılı Kanunla yapılan değişiklik öncesi 23. ve 25. Maddelerindeki istisnalar uygulandıktan sonra kalan kısım üzerinden ücret olarak tevkifata tabi tutulmaktadır. (4697 sayılı Kanunun Geçici 1. Maddesi)

Anılan Maddelerde, sigortalıya yapılan ödemenin en yüksek devlet memuruna en yüksek ödeme tutarını aşan kısmının ücret olarak vergilendirileceği belirtilmektedir. Emekli Sandığı Kanununda yer alan emekli ikramiyesi hesaplanmasında 30 fiili hizmet yılından fazla sürelerin dikkate alınmayacağı hükmünün Anayasa Mahkemesince iptal edilmesinden sonra bu istisnanın ne şekilde hesaplanacağı tereddüt konusu olmuştur.

Bu defa, 9 Ağustos 2016 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 6728 sayılı Kanunun Geçici 1. Maddesi ile; yukarıda yer alan istisna tutarının hesaplanmasında 30 yıldan aşağı olmamak üzere prim yatırılan sürelerin dikkate alınacağı hükmü getirilmek suretiyle uygulamaya yön verilmiştir. Örneğin, sistemden ayrılan 25 yıl prim ödemiş bile olsa istisna tutarı 30 yıl üzerinden hesaplanacaktır. (En yüksek devlet memurunun 30 yıl çalışması karşılığı alacağı ikramiye)

Geçici 1. Maddenin 9 Ağustos 2016 tarihinde yürürlüğe girmiş olması,  Anayasa Mahkemesi iptal kararının yayımlandığı 7 Ocak 2015 tarihi ile bu tarih aralığındaki ödemelerin durumu hakkında tereddüt oluşturmaktadır. Gelir İdaresi’nin bu süreçte farklı yönde görüş verdiği bilinmektedir.

Tek Primli Yıllık Gelir Sigortaları, Hayat Sigortaları ve Bireysel Emeklilik İle İlgili Düzenlemeler:
Tek primli yıllık gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı Gelir Vergisinden istisna olup, tevkifata da tabi değildir. 6728 sayılı Kanunla yapılan değişiklikle mevcut istisnadan yararlanılabilmesi için en az 10 yıl veya ömür boyu sistemde kalınması şart getirilmektedir. Vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç 10 yıl tamamlanmadan ayrılanlara yapılan ödemelerin irat kısmı üzerinden % 15 oranında tevkifat yapılacaktır.  9 Ağustos 2016 öncesi düzenlenmiş poliçeler ise bu şarta tabi olmaksızın istisna kapsamındadır.

Bireysel emeklilikten emeklilik hakkı kazananlar ile hayat sigortalarından 10 yıl süreyle prim ödedikten sonra ayrılanlar ya da bunlardan vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlar toplu defaten ödeme almak yerine bunları en az 10 yıl veya ömür boyu kalınacak şekilde tek primli yıllık gelir sigortalarına yatırırlarsa, bireysel emeklilik ve sigortadan ayrılma sırasında irat tutarından tevkifat yapılmayacaktır. Bununla birlikte,  tek primli yıllık gelir sigortası istisna şartı (vefat, maluliyet, tasfiye gibi zorunlu nedenler hariç) ihlal edilirse, hem bu aşamada hem de sigorta ve bireysel emeklilikten ayrılma aşamasındaki iratlarından vergi kesilecektir. İhlal halinde; tek primli yıllık gelir sigortasının iradından % 15 tevkifat yapılacağı yukarıda belirtilmiştir. Ayrıca, bu şartı ihlal edenlerin,  hayat sigortası ve bireysel emeklilikten ayrılma sırasında aldıkları ve vergilenmemiş olan iratlarından bu defa 5’er puan fazlasıyla tevkifat kesilecektir. (Hayat sigortalarından gelenlerde % 15, bireysel emeklilikten gelenlerde % 10)