Vergide farklılık müşteriye yansıyor

Sigorta şirketleri yaptıkları tüm işlemler nedeniyle nakden veya hesaben lehlerine aldıkları tutar üzerinden Banka Sigorta Muamele Vergisi (BSMV) hesaplanıyor. Niteliği itibarıyla bir hizmet vergisi olan BSMV, hizmet vergisi olduğundan işlemi yapanın ödeme gücüne bağlı olmaksızın alınıyor. Hizmet vergisi olması aynı zamanda BSMV’nin yansıtılmasını kolaylaştırıyor.

Konuyla ilgili bir değerlendirme yapan EY Vergi Bölümü Şirket Ortağı Levent Atakan şunları söyledi: “Sigorta sektörü özelinde dikkate alırsak durum tespiti için emeklilik ve reasürans şirketlerinin kendilerine tanınan BSMV istisnaları kapsamında, karşılaştırmalı olarak, elementer sigorta şirketlerine göre daha az BSMV ödedikleri söylenebilir. Ancak BSMV’nin hizmet vergisi olması özelliğinden hareketle mümkün olan her durumda emeklilik, reasürans ve elementer sigorta şirketlerinin bu vergiyi müşterilerine yansıtmaktadır.

BSMV’nin vergi gelirleri içindeki yeri ise yüzdesel olarak düşüktür, 2017 yılı için bu oran %2.22 ve 2016 yılında %2.08’dir. Ancak tutarsal olarak toplam ödenen MTV’den fazla olduğunu söylemek gerektiği gibi yaklaşık olarak ödenen toplam ödenen Kurumlar Vergisinin %25 oranındadır. Yani Vergi İdaresinin o kadar da çabuk vazgeçebileceği bir kalem olarak görülmemektedir.

KDV ise üretimin tüm aşamalarında yaratılan katma değer üzerinden alınan adı ile uyumlu bir vergidir. Aslında KDV ile BSMV’nin birbirleriyle benzeşen yönleri bulunmaktadır. KDV de BSMV gibi bir işlem vergisidir ve ödeme gücüne bağlı olmaksızın alınan bir vergidir. Ancak KDV niteliği itibarıyla, BSMV’ye göre daha adaletli bir vergi olarak görünmektedir. Zira KDV nihai tüketiciye ulaşıncaya kadar üretime katkı sağlayanların sağladığı katkıya göre hesapladığı ve ödediği ancak indirim hakkı nedeniyle uygulamasında tamamen nihai tüketiciye yansıtılan, (Taslak KDV Kanun tasarısı dikkate alındığında) mahsup dışında devrettiği durumda üreticilerce iade alınabilen bir vergidir. En önemlisi nihai tüketici tarafından ödenmesi hariç KDV, üretime katkı sağlayanlar açısından indirim mekanizması nedeniyle maliyet yaratmamaktadır.

EŞİTSİZLİK YARATIYOR

BSMV ve KDV uygulamaları sigorta şirketleri açısından nasıl eşitsizlikler yaratıyor? Bazıları şöyle:

1- İlk aşamada söylemek gerekiyor ki; her ne kadar sigorta şirketleri BSMV mükellefi olsalar da ne yazık ki kendilerinin gerçekleştirdikleri mal ve hizmet alımları KDV’ye tabi. Yani mal ve hizmet bedeli öderken KDV ödüyorlar ve bu KDV’nin gider kaydedilmesi dışında yapılabilecek bir şey yok. Aslında bu KDV’nin genel mantığına aykırı çünkü sigorta şirketleri hizmet ve malları hizmet üretiminde kullanmak üzere alıyorlar, yani nihai tüketicisi olmadığı bir KDV’yi yasal mevzuat gereği gider kaydetmek durumunda kalıyorlar. Bu arada sigorta şirketi başka bir finansal kurumdan hizmet alıp, BSMV’yi karşı kurum sigorta şirketine yansıttıysa, bu durumda ödenen BSMV’nin sigorta şirketinin ödeyeceği BSMV’den mahsup imkanı da yok. Ödenen BSMV de maliyet oluyor.

2- Sigorta şirketinin KDV mükellefi olan yani KDV’yi indirebilen müşterileri açısından da aslında bir sorun var. Çünkü sigorta şirketlerince müşterilere yansıtılan BSMV’nin KDV’deki gibi bir indirim mekanizması yok. Ödenen BSMV’ler müşteriler için ek maliyet oluyor. Adil olmak için gerçek kişiler için ise bir avantaj olduğunu söylemekte fayda var. Kısaca sabit hizmet bedelinde 100+ 5 (BSMV) ödemek 100 + 18 (KDV) ödemekten daha iyi, tabii KDV’de %1 ve %8 oranı da var.

3- Son dönemde sigorta şirketleri her ne kadar özel şirketler olsa da ücret sınırlamalarına tabi tutulduklarından, her ne kadar BSMV müşterilere yansıtılsa dahi aslında ücret tarifeleri, en güncel örnek trafik sigortaları tarifesi, nihai tüketicinin ödeyeceği (BSMV dahil veya hariç) maksimum tutarı tespit ettiğinden BSMV bir şekilde aslında sigorta şirketinin maliyeti ya da gelirini azaltan bir kalem oluyor.

BSMV’NİN KALDIRILMASI

Aslında birçok ülkede sadece sigorta işlemlerin değil finansal işlemlerin ayrı bir işlem vergisine tabi tutulmaması ve KDV’den istisna tutulması düzenlemeleri mevcut. Aynı zamanda sigorta işleminin sosyal yönü (yangın ve kaza riskinin sigorta edilmesi) dikkate alındığında ve İstanbul’un finans merkezi olması projesi ile birleştirildiğinde BSMV’nin kaldırılması yapılabilecek bir düzenleme. Bu düzenlemenin karşısındaki en büyük engel azalacak vergi gelirleri.

SİGORTA İŞLEMLERİNİN KDV KAPSAMINA ALINMASI

Sigorta işlemlerinin KDV kapsamına alınması ciddi bir alternatif model olarak düşünülebilir. Bu durumda sigorta şirketleri ödedikleri KDV’yi indirim konusu yapabilecek, KDV mükellefi olan müşterilerin hizmet alımlarına ilişkin ödedikleri KDV’ler müşteriler tarafından indirim KDV olarak dikkate alınabilecektir. Özellikle gerçek kişilerin sigorta işlemlerine ilişkin getirilecek bir KDV istisnası veya indirimli KDV oranı ile (%1 veya %8) ile aynı zamanda nihai tüketicinin maliyeti artırılmayabilecektir. Vergi gelirlerinde de bir azalma değil sadece geçişme BSMV gelirlerinden KDV gelirlerine kayma söz konu olabilecektir.

Diğer çözümler arasında biraz daha kısıtlı uygulaması olmakla beraber ödenen KDV’nin BSMV’ye mahsubu, en azından sigorta şirketlerinin üzerindeki maliyetlerin azaltılması anlamında düşünülebilir. Bu düzenlemenin karşısındaki en büyük engel azalacak vergi gelirleri olacaktır.”