BES’te reel getiri trendi devam ediyor

Bunun yerine katılımcıların büyük bölümü (%95’i) aylık olarak katkı payı ödemektedir. Bu durumda, ortalama bir katılımcı, yılın 12 ayında, 12 değişik fiyattan fon alacak ve yılsonunda elde ettiği getiriye bakacaktır. Daha detaylı analizde ise katılımcı aslında tam olarak emekli olduğu anda fonunun toplam değerine bakmalıdır. Ancak bu durum bile tam getiriyi ifade etmemekte, kişi Bireysel Emeklilik Sistemi’nde dahil olacağı “Emeklilik Gelir Planı” ile birikimlerini ihtiyacı olduğu kadar kullanabilmekte ve birikiminin geri kalanını fonlarda değerlemeye bırakabilmektedir. Yani tipik bir katılımcı için değerleme ilk katkının yatırıldığı andan son maaşın çekildiği ana kadar devam etmektedir.
Ancak ne yazık ki bu şekilde düzenli yatırım yapan katılımcılar dahi genellikle ödedikleri katkı payları toplamını sene sonundaki birikimleriyle karşılaştırmakta, katkı paylarının ay ay yatırıma yönlendirildiğini, yıl içinde yatırılan katkılar için tam yıllık getiri elde edemediğini ve son ay yatırılan kısmının sadece 1 ay nemalandığını gözden kaçırabilmektedirler. Ayrıca, kredi kartı ile yapılan ödemelerde bu süreler kredi kartının blokaj süresi kadar da ötelenebilmektedir.

Bireysel Emeklilik Sistemi’ndeki Hisse Senedi Fonları 2018 yılının ocak ayında %3.14 oranında artarken, BİST–100 endeksindeki artış %3.64 olarak gerçekleşti. Ocak ayında Türk Lirası Cinsinden Kamu Borçlanma Senetlerinde %1.40 oranında yükseliş yaşanırken, Yabancı Para Cinsinden Borçlanma Senetlerinde %0.12 oranında düşüş gerçekleşti. Tüketici Fiyat Endeksi ise 2018 yılı ocak ayında %1.02 oranında yükseldi. Böylelikle, Yabancı Para Cinsinden Borçlanma Senetleri hariç tüm fon türleri 2018 yılına reel getiri ile başlamış oldu.

Otomatik katılımda revizyon zamanı

Meclise sevk edilen kanun tasarısında otomatik katılımla ilgili olarak cayma hakkının 6 aya uzatılması ve devlet katkılarının nemalandırılması gibi düzenlemeler bulunuyor.

Cayma oranının %60’a ulaşması nedeniyle, beklentileri tam olarak karşılamadığı düşünülen Bireysel Emeklilik Sistemi’ne otomatik katılımın düzenlenmesine ilişkin düğmeye basıldı. Otomatik katılım ile ilgili düzenlemeleri de barındıran kanun tasarısı TBMM’ye sevk edildi.

Uzun süreli tasarruf aracı olarak görülen Bireysel Emeklilik Sistemi’nde, 2 ay gibi çok kısa bir sürede sistemi tam olarak tanıyamadan cayma hakkının büyük oranda kullanılıyor olması, sistemin temel amacına engel teşkil ediyordu. Tasarıda, iki aylık sürenin başlangıç süresi olarak değerlendirildiği ve sisteme aktarılan katkı paylarının birikime dönüştüğünü görmenin, dolayısıyla sisteme karşı olumlu algıya sahip olmanın, katılımcıların sistemde devam etme kararında önemli bir unsur olduğu gerekçe olarak açıklandı. Cayma süresinin, çalışanlar lehine 6 aya kadar uzatılmasının ve bu konudaki yetkilerin Bakanlar Kurulu’na verilmesinin amaçlandığı belirtilmiştir. Bu sayede, sisteme yatırılan katkı paylarının nemalandığını görebilecek kadar sistemde kalan çalışanların, cayma hakkını kullanmaması bekleniyor.

Bireysel Emeklilik Sistemi’ne yönelik diğer bir düzenleme de, devlet katkısı tutarlarına ilişkin. Katkı payları üzerinden %25 oranındaki devlet katkısı, cayma hakkının kullanılmaması halinde hak edilen 1000 liralık ek devlet katkısı ve birikimin en az 10 yıllık olması ve emekli olunması halinde birikimin %5’i tutarında hak edilen devlet katkısı olmak üzere; sistemde devlet katkısı adı altında 3 farklı ödeme bulunuyor. İlgili tasarıda, hak edilen devlet katkılarının nemalandırılması ve nemalarıyla birlikte hak ediş oranları dikkate alınarak ödenmesine, 1000 liralık ek devlet katkısının yıllar itibarıyla yeniden değerlenmesine ilişkin imkan sağlandı.

DİĞER DÜZENLEMELER

Tasarı içeriğinde bulunmamasına rağmen, Hazine Müsteşarlığı’nın çıkaracağı yönetmeliklerle yapılacak başka düzenlemeler de bulunuyor. Cayma hakkını kullanıp sistemden ayrılan çalışanlar, istedikleri zaman yeniden otomatik katılım dahilinde Bireysel Emeklilik Sistemi’ne girebilecekler. Mevcut uygulamada, cayan katılımcılar, ayrılma tarihinden itibaren 2 senelik sürenin sonunda tekrar sisteme alınabiliyorlar. Bu durumda da, 1000 liralık ek devlet katkısını da 2 yıl sonra alabiliyorlar. Yapılacak düzenleme ile ayrılan katılımcılar, istedikleri zaman yeniden sisteme girebilecek ve girdikleri zaman da, başta alamadıkları 1000 liralık ek devlet katkısına hak kazanacaklar.