Ödeme ve tahsilatların bankalar aracılığıyla yapılması zorunluluğu 

BİLİNDİĞİ üzere, 459 Sıra No’lu Vergi Usul Kanunu (VUK) Genel Tebliği uyarınca; tüccarların, serbest meslek erbabının ve defter tutan çiftçiler ile vergiden muaf esnafın 7 bin lirayı aşan her türlü tahsilat ve ödemelerini bankalar (veya tebliğin 3/a maddesinde sayılan diğer kurumlar) aracılığı ile yapması ve bu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik etmesi zorunludur. Aksi takdirde; özel usulsüzlük cezası uygulanmaktadır. (VUK Mükerrer Madde:355) Ceza; anılan Maddedeki maktu tutarlardan az olmamak üzere işlem bedelinin %10’u kadardır. 

Söz konusu genel tebliğde, 18 Ekim 2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan 572 Sıra No’lu Genel Tebliğ ile bazı değişiklikler yapılmıştır. Yapılan değişiklikler esas itibariyle; yukarıda sayılan mükelleflerle mükellef olmayanlar arasındaki işlemlerde bu zorunluluğa uyulmaması halinde sadece mükellef olanlara değil, işlemin diğer tarafı olan mükellef olmayanlara da bu cezaların ayrıca kesileceğine ilişkindir. Mükellef olmayanlar: VUK 232. maddesinin birinci fıkrası kapsamında fatura almak zorunda olan birinci ve ikinci sınıf tüccar, serbest meslek erbabı, kazançları basit usulde tespit olunan tüccar, defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçi, vergiden muaf esnaf dışında kalanları ifade etmektedir. 

Bu vesileyle genel tebliğde yer alan bazı hususları hatırlatmak istiyoruz: Araç kiralamalarında, 7 bin lira sınıra bakılmaksızın bankalar aracılığı ile ödeme/tahsilat yapılması ve bu kurumlardan alınacak belgelerle tevsik edilmesi zorunludur. 

Konut ve iş yeri kiralamalarında, bu genel tebliğe geçerli olmayıp 328 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğine göre hareket edilmelidir. Anılan genel tebliğe göre; konut ve işyeri kira ödeme ve tahsilatlarının tutarına bakılmaksızın banka (veya tebliğde sayılan diğer kuruluşlar) aracılığı ile yapılması ve bu kurumların vereceği belgelerle tevsik edilmesi zorunludur. 

Ödeme ve tahsilatların bankalarca verilecek belgelerle tevsik zorunluluğu sadece mal ve hizmet alım satım işlemleri ile sınırlı değildir. Tutarı 7 bin lirayı aşan her türlü tahsilat ve ödeme zorunluluk kapsamındadır. 

Mükellef olmayanların kendi aralarındaki işlemlerde ise, tutar 7 bin lirayı aşsa da banka belgesi ile tevsik zorunluluğu bulunmamaktadır. 

Ödemenin banka hesabı ile değil de, bizzat bankaya giderek karşı tarafın hesabına banka şubesinde yatırılması halinde işleme ait açıklamalara yer verilmiş banka belgesi alınırsa tevsik zorunluluğuna uyulmuş sayılacaktır. 

Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerin toplam tutarının 7 bin lira haddi aşması durumunda, her bir tahsilat ve ödeme belirlenen haddin altında kalsa bile, toplamı aynı gündeki haddi aştığı işlemden itibaren işleme konu tahsilat ve ödemelerin de aracı finansal kurumlar aracılığıyla yapılması zorunludur. 

Tahsilat ve ödemeye konu işlem tutarının tevsik zorunluluğu kapsamındaki haddi aşması halinde, bedelin farklı tarihlerde kısım kısım ödenmesinde işlemin toplam tutarı dikkate alınacak ve her bir tahsilat ve ödeme, tevsik zorunluluğu bankalar kanalıyla gerçekleştirilecektir. Örneğin; faturanın KDV dahil bedelinin 7 bin 500 lira olması halinde, ödemeler her biri 2 bin 500 liralık 3 taksitte yapılsa bile, işlem bedeli 7 bin lira üzerinde olduğu için, bu ödemelerin banka kanalı ile yapılması ve bankadan alınacak belgelerle tevsik edilmesi zorunludur. 

Zorunluluk kapsamında olmayan tahsilat ve ödemeler tebliğin 4.2. bölümünde sayılmıştır. (Örneğin, noterlerde ve tapu sicilinde yapılan işlemler)