Uydu sigortasında serbest düşüş: Uzaydaki riskler artarken piyasa daralıyor

2024 Ekim ayında 500 milyon dolar değerindeki Intelsat-33e uydusunun yok olması, uydu sigortası piyasasının karşı karşıya olduğu zorluklara yeniden dikkat çekti. Space.com’un haberine göre, Hint Okyanusu üzerinde infilak eden uydu sigortasızdı ve bu durum, giderek daha fazla uydu operatörünün yörünge sigortası yaptırmadan fırlatma gerçekleştirdiği eğilimi yansıtıyor.

Uydu sayısı hızla artarken, sigorta pazarı küçülüyor. Sektör verilerine göre şu anda yörüngede yaklaşık 13.000 aktif uydu bulunurken, yalnızca 300 kadarı yörünge içi kazalara karşı sigortalı. Bu değişimde artan uzay çöpü tehdidi ve yükselen sigorta maliyetleri etkili olurken, operatörlerin sigorta tercihleri üzerinde de baskı oluşturuyor.

ZORLANAN BİR SEKTÖR

Sektörün finansal performansı da zor günler geçiriyor. Son yıllarda sigorta tazminatları, toplanan primleri aşmış durumda. 2023 yılında uydu sigortası kapsamında yaklaşık 500 milyon dolarlık hasar bildirildiği belirtiliyor. 2024’te toparlanma beklense de, ilk veriler kayıpların daha da arttığına işaret ediyor. Allianz, AIG, Swiss Re ve Brit gibi büyük sigorta şirketleri piyasadan çekildi. Bu durum, özellikle hasarların doğrulanması ve sorumluluğun belirlenmesindeki zorluklar nedeniyle, uzay risklerinin uzun vadeli sigortalanabilirliğine dair endişeleri yansıtıyor.

YASAL DÜZENLEMELER ÜLKELERE GÖRE DEĞİŞİYOR

Uydu sigortasına ilişkin düzenlemeler ülkeden ülkeye farklılık gösteriyor. Birleşik Krallık ve Avrupa Birliği’nde uydu operatörlerinin uydularını sigortalaması zorunlu. Ancak ABD’de yalnızca fırlatma aşamasında üçüncü taraf sorumluluk sigortası isteniyor; yörüngedeki faaliyetler için sigorta zorunluluğu bulunmuyor. SpaceX gibi bazı firmalar, fırlatma sonrası riskleri kendi kaynaklarıyla karşıladıkları “kendi kendini sigortalama” yöntemini tercih ediyor.

Uydu sigorta primleri de geniş bir aralıkta değişiyor. Alçak Dünya yörüngesindeki (LEO) uydular için sigorta maliyeti 500 bin ila 1 milyon dolar arasında değişirken, jeostatik yörüngedeki uydular için bu rakam 200 milyon doları aşabiliyor. Öte yandan, yeni nesil uydular daha küçük, daha ucuz ve ömürleri daha kısa. Bu durum da geleneksel sigorta ürünlerine olan talebi azaltıyor.

Uzmanlara göre, mevcut tablo sürdürülebilir değil. Önemli yapısal değişiklikler olmadan hem sigortacılar hem de uydu operatörleri artan risklerle baş başa kalabilir. Özellikle alçak Dünya yörüngesindeki faaliyetlerin hızla artmasıyla birlikte, uzay sigortası pazarı daha karmaşık ve belirsiz bir risk ortamına uyum sağlamak zorunda kalacak.