Yenilenebilir enerji kaynakları sigortacılara yeni bir pazar yaratıyor

Ülkemizde son yıllarda bilinirliliği giderek artan Fotovoltaik (Solar) Enerji sistemleri aslında gelişmiş ülkeler için yeni bir enerji kaynağı değildir. İlk Fotovoltaik Enerji santrali, 1982’de ABD’nin California eyaletinde kurulan 1 MW’lık Edison Lugo’dur. Sonrasında yine ABD’de 1984 yılında San Francisco civarında 5.2 MW’lık Carrizo Plain santralı kurulmuştur.
Fotovoltaik (FV), güneş ışığını elektrik akımına dönüştüren basit, kullanışlı ve sürdürülebilir bir teknolojidir.
Basit bir anlatımla Fotovoltaik sistemler, bir panelin üzerine yerleştirilen, güneş ışığını elektrik enerjisine dönüştüren kristal silikon veya ince film güneş hücrelerinden meydana gelmektedir. FV panellerin güvenli, güvenilir, kolay monte edilebilen, sessiz ve çevreye zarar vermeyen sistemler olması nedeniyle, dünyada önemi her geçen yıl artarak devam etmektedir. FV panellerin yoğun olarak kullanıldığı ülkelerde kurumsal işletenlerin yanında evlerinin çatılarına monte ederek elektrik ihtiyacının bir kısmını karşılayan bireysel işletenler de yaygın olarak bulunmaktadır.
2013 yılı için ülke bazında üretim kapasitelerine baktığımızda, Almanya 35.5 GW ile ilk sırada bulunmakta olup, Çin 18.3 GW ve İtalya 17.6 GW’lık üretim kapasitesi ile Almanya’yı takip etmektedir. Avrupa Birliği ülkelerinde, toplam elektrik üretiminin yaklaşık olarak yüzde 3’ü FV modüllerden elde edilmektedir. En yüksek oranın yakalandığı İtalya’da yüzde 7.8, Almanya’da ise yüzde 6’nın biraz üstündedir. FV modüllerin yeni gelişmeye başladığı ülkemizde üretim kapasitemiz sadece 15 MW (0.015 GW) olup, bu kapasitenin yaklaşık olarak yarısı 2013 yılında yapılan yatırımlarla gerçekleşmiştir.

FV MODÜLLER DE RİSK İÇERİYOR
Önümüzdeki yıllarda regülatörün teşvikleriyle beraber hızlı bir şekilde gelişmesi beklenen bu sistemler uygulandıkları yerlerde ve çevrelerinde birçok tehlikeye maruz kalmaları nedeniyle sigorta ihtiyacının artmasını doğuracaktır. Ülkemizde FV panel kullanımı öncelikle kurumsal işletmelerde başlamış olsa da gelecekte regülatörün teşvikleriyle bireysel kullanıcıların da bu teknolojiye adapte olması sağlanarak sigorta ihtiyacı bireysel işletenler içinde artarak devam etmesi beklenmektedir. Genel anlamda FV panellerin karşılaşabileceği tehlikeleri dört ana başlık altında toplayabiliriz:
Doğal tehlikeler: Deprem, fırtına, kar ağırlığı, dolu, yıldırım ve sel felaketleri FV modüller için temel tehlikelerden olup, ayrıca kırsal bölgelerde kurulan FV modüllerin hayvanlar tarafından zarara uğratılmasını da söz konusu tehlikelere ekleyebiliriz.
Yangın tehlikeleri: Modül kablolarında oluşabilecek kısa devre veya akım dönüştürücüsünden kaynaklı kıvılcım gibi yangın olayına neden olabilecek tehlikelerin olasılığı da yüksektir.
Vandalizm ve hırsızlık tehlikesi: Kurumsal işletim amacıyla yüksek yüzölçümlü kırsal arazilerde kurulan FV modüllerin kötü niyetli hareketler ve hırsızlık gibi tehlikelere maruz kalması bilinen başlıca tehlikeler arasında görülmektedir.
Sorumluluk tehlikeleri: Dünya uygulamalarında hatalı dizayn ve montaj, performans düşüklüğü, kusurlu ürün ve çevre kirliliği gibi tehlikeler de bulunmaktadır.

MODÜLLER SİGORTAYLA RİSKLERDEN KORUNUYOR
Yukarıda bahsedilen tehlikeleri teminat altına alacak sigortaları ise üreticiler ve işletenler için olmak üzere iki başlık halinde inceleyebiliriz. FV modül üreticileri için;
İşveren sorumluluk: Özellikle montaj ve bakım esnasında yaşanabilecek elektrik çarpması, yanma, düşme gibi iş kazaları sonucunda çalışanların bedeni zararlarını teminat altına almaktadır.
Genel sorumluluk: Üreticinin yapmış olduğu hizmetlerden doğabilecek üçüncü şahıs sorumluluklarına ek olarak bakım esnasında müşteriye veya üçüncü şahıslara verilebilecek zararları teminat altına almaktadır.
Montaj: Üreticinin yapacağı FV modül montajı / kurulumu esnasında hem ürüne hem de üçüncü şahıslara verebileceği zararları teminat altına almaktadır.
Mesleki sorumluluk: FV modül üretiminde bireysel tüketiciler için yapılan seri üretimin yanında, kurumsal müşteriler için de özel üretim yapılmaktadır. Müşteri bazlı yapılan modüllerin, AR-GE çalışmaları ve profesyonel mühendislik dizayn ve hesapmaları gerektirdiğinden dolayı bu tarz üretim yapan üreticiler için hatalı mühendislik uygulamlarından kaynaklı doğabilecek sorumlulukları teminat altına almaktadır.
Ürün sorumluluk: Günümüzde teknolojik parça üreticileri genellikle uluslararası kalite standartlarına göre üretim yapıyor. Ancak gerek üretim kusuru gerekse de panellerde kullanılan tedarik edilmiş ara parçaların kusurlarından doğabilecek üçüncü şahıs sorumlulukları bu sigorta ile koruma altına alınabilmektedir. Üreticiler müşterilerine sattıkları kusurlu FV panellerinin çalışmamasından kaynaklı kâr kaybı veya finansal zararlarından doğabilecek tazminat taleplerini de bu sigorta ile koruma altına alabilirler. Genellikle ürün sorumluluk sigortasına paralel olarak verilen geri çağırma ve ürün garanti sigortaları yüksek adette seri üretim yapan üreticilerin yaptırdığı sigortalardandır. Ürün garanti, kusurlu ürünün maliyetini karşılayan bir teminattır. Geri çağırma teminatı ise kusurlu ürünün değiştirilmesi sırasında oluşan sökme-takma masraflarını, depolama, duyuru gibi masrafları teminat altına almaktadır.
Performans garanti: FV sektöründe yaygın olarak tercih edilen bu sigorta, üreticinin müşterisine sattığı üründen belirli koşullar altında elde edeceği elektrik üretim verimine dair garanti vermesi ve müşterinin taahhüt edilen verimi almaması durumunda ise üreticinin karşılaşacağı tazminatları koruma altına almaktadır.
Delay in start up: Üretici, yüksek kapasiteli FV modül projelerinin anahtar tesliminin tamamlanması için taahhüt edilen tarihte olacak gecikme nedeniyle müşterinin zararından dolayı karşılaşacağı tazminatı teminat altına almaktadır. Bu sigorta uygulamasında genellikle üretilen modüllerin nakliyesinden ve montaj operasyonundan kaynaklı gecikmeler teminat altına alınmaktadır.

FV modül işletenler için;
Yangın sigortası: FV modül işletenler için temel bir sigortadır. Bu sigortayla çeşitli nedenlerle FV panellerde meydana gelebilecek yangın felaketinden kaynaklı mal varlığı ve kâr kaybı hasarları ile doğal afetlerden kaynaklı hasarlar teminat altına alınmaktadır.
Elektronik cihaz sigortası: Bu sigortayla FV panellerin başına gelebilecek çoğu risk teminat altına alınmaktadır. Ayrıca üreticiler için bahsedilen işveren sorumluluk ve genel sorumluluk sigortaları da FV modül işletenler için yapılması gereken sigortalar arasındadır.

YENİLENEBİLİR ENERJİ YATIRIMLARI % 50 ARTACAK

Bloomberg New Energy Finance ve Swiss Re Corporate Solutions şirketlerinin 2013 yılında yapmış oldukları ortak analiz çalışmasına göre, önümüzdeki 10 yılda yenilenebilir enerji yatırımlarının yaklaşık olarak yüzde 50 oranında artması beklenmektedir. Yine bu araştırmaya göre 2023 yılına kadar Avustralya, Çin, Fransa, Almanya, Birleşik Krallık ve ABD’nin yer aldığı altı lider pazardaki sigorta prim hacminin 850 milyon dolardan 2.8 milyar dolar düzeyine çıkması öngörülmektedir. Sonuç olarak ekonomik gelişme trendini sürdüren ülkemizde, yenilenebilir enerji yatırımları arttıkça bu yatırımların sürekliliğini koruyan sigortalara olan talebin de artacağını ve oluşacak prim üretiminin Türk sigorta sektörüne hacim kazandıracağını düşünmekteyim.