Şirket birleşmelerinin önemi!..

SON on sene içindeki birleşmeler ve yeniden yapılanmalar, sigorta sektörünün gelişimini ve yönünü tayin etme önceliğinde en faktörlerin başında gelmektedir. Bu konuyu daha anlaşılabilir hale getirmek amacıyla, şirket birleşmelerini, başka bir ifadeyle şirket evlilikleri veya şirket satın alma kavramlarını incelemek gerekir.

Günümüzün ön plana çıkan konularından birisi olan ve son yüzyılın kaçınılmaz görüntüsü olan, işletmeler arası ve uluslararası rekabet, artan bir ivmeyle önem kazanmaya başlamıştır. Küreselleşme olgusunun varlığı, teknolojinin gelişmesi, buna bağlı olarak yeni faaliyet sahalarının ortaya çıkması, işletmelerin de kendilerini revize etmeleri ihtiyacını doğurmuştur. Günümüzün artan uluslararası rekabet koşullarında, işletmelerin piyasa değerinin maksimize etme ve sürdürebilme hedeflerine ulaşmaları çok daha önemli hale gelmiştir. Bunun için işletmeler; faaliyetlerinde ve yönetim fonksiyonlarındaki sinerji etkisinden yararlanarak büyüme istek ve ihtiyaçlarını dışa vurmaktadırlar. O halde birleşme kavramını tanımlamakta fayda var.

n Türk Ticaret Kanunu’na göre birleşme, iki veya daha fazla ticaret şirketinin birbiriyle birleşerek yeni bir ticaret şirketi kurmalarından veya daha fazla ticaret şirketinin mevcut diğer bir ticaret şirketine iltihak etmesi olarak tanımlanır. Türk Ticaret Hukuku’nda bahsedilen birleşmelerden birincisi devralma, ikincisi ise yeni bir kuruluş oluşturma yöntemleridir.

n “Şirketlerin birleşmesi” ve “şirket satın almalar” aynı anlama gelseler de farklı işlemleri ifade ederler. Şirket birleşmeleri iki şirketin bir şirket bünyesinde birleşmesi ve hedef şirketin tasfiye edilerek tüm aktif ve pasifinin birleşilen şirketin bilançosuna dahil edilmesi işlemidir. Satın alma işleminde ise alıcı taraf, hedef şirketin hisselerinin bir bölümünü, tamamen veya önemli aktiflerini satın alabilir ya da hedef şirketi tamamen kendi bünyesine katabilir.

Şirketlerin birleşme şekillerine bakmak gerekirse, dört temel yaklaşımdan bahsetmek mümkündür. Bunların başında yatay birleşmeler gelmektedir. Burada, aynı sektörde rekabet içerisinde olan işletmelerin kendi aralarında gerçekleştirdiği birleşmelerden bahsedebiliriz. Bu tür birleşmelerde yönetsel yetki bölünmemekte, fakat daha yoğun olarak kullanılmaktadır. İşletmenin birleşmeden önce sahip olduğu pazar payının büyümesi ile hedef kitlesi de genişleyecektir. Satışları ve kârı artacaktır. Sektörde bununla ilgili bir iki örnek gerçekleşmiştir. Bir diğer birleşme türü, dikey birleşmelerdir. Aynı sektörde ve büyüme zinciri içindeki işletmeler arasındaki birleşmelerdir. Girdi kaynaklarına yönelik gerçekleştirilen genişleme geriye doğru birleşme olarak ifade edilir. Şirketi, müşterilerine daha fazla yaklaştıran genişleme ise ileriye doğru birleşme olarak ifade edilmektedir. Dikey birleşme nedenleri karmaşık yapıya sahip olduğundan, içinde bulunduğu pazarda, savunma amaçlı ve saldırgan amaçlı olarak ayrılabilir. Üçüncü birleşme şekli ise, ilişkisiz (karma) birleşmelerdir. Farklı sektör veya pazarlardaki işletmeler arasında birleşmedir. Bu tür birleşmeler çeşitlendirme stratejileridir. Şirket diğer bir şirketin bünyesine katılır ancak bağımsız olarak faaliyetlerini sürdürür. Böyle bir birleşmede amaç büyüyerek yönetsel güç ve prestij artırmak, çeşitlendirme yoluyla riskten kaçmak ve kârlı alışveriş imkanları yakalanabilir. Dördüncü birleşme ise, coğrafi birleşmelerdir. Coğrafi birleşmelerde işletmeler, bulundukları ülke sınırlarının ötesinde, gerek ileriye doğru, gerekse yatay ve doğrudan ilgili olmayan işletmelerle birleşerek uluslararası ve uluslar ötesi faaliyetler gösterebilmektedir.

Şirketleri birleşme kararlarına iten nedenlerin başında aşağıdaki önemli nedenlerden bazılarını söyleyebiliriz. Bunlar:

* Şirketlerin uluslararası rekabete girme istek ve ihtiyaçları.

* Şirketlerin değişen ve yenilenen teknolojilere uyumlarındaki hızın değerlendirilmesi.

* İnsan kaynakları yönetimindeki hiyerarşi mantığının katılımcı yönetim mantığı ile yer değiştirmesi.

* Değişken döviz kurları, alınan ve satılan malların fiyatlarının değişmesi.

*  Finansal hizmetlerdeki yenilikler. Yeniden yapılanma sürecinde piyasaya yeni şirketlerin girmesine, yeni hizmetlerin tasarlanmasına, kâr marjlarının üzerinde baskı yaratılmasına neden olmaları.