BES’e olan ilgi artmaya devam ediyor

Kuruluşundan beri önemli bir gelişme gösteren BES, 20’nci yılını doldurdu. EGM verilerine göre toplam fon büyüklüğü 709 milyar liraya yükselirken katılımcı sayısı 8 milyon 682 bine ulaştı. Sektör, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin faaliyete geçmesiyle BES’e olan ilginin artacağını ve BES’in tam anlamıyla tabana yayılacağını öngörüyor.

Kuruluşundan beri önemli bir gelişme gösteren Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 20’nci yılını doldurdu. 2001 yılında yürürlüğe giren 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanunu ile hayata geçirilen BES’in, 20 yılda devlet katkısı dâhil toplam fon büyüklüğü 700 milyar lirayı aştı. Bireysel Emeklilik Kanunu’nda yapılan yasal düzenlemeyle birlikte Ocak 2013’te devlet katkısının uygulanmaya başlaması, Ocak 2017’de OKS’nin hayata geçmesi, Temmuz 2021’de BEFAS’ın faaliyete geçmesi, Mayıs 2021’de 18 yaş altının sisteme girmesi, Ocak 2022’de devlet katkısının %25’ten %30’a çıkarılması gibi avantajlar da BES’in gelişiminde dönüm noktası oldu.

TOPLAM FON BÜYÜKLÜĞÜNDE HEDEF 1,3 TRİLYON

Emeklilik Gözetim Merkezi’nin (EGM) 2 Ocak 2024 verilerine göre Bireysel Emeklilik Sistemi’nde toplam fon büyüklüğü 709 milyar liraya yükseldi. Toplam fon büyüklüğünün 628 milyar 960 milyon lirası katılımcılardan gelirken sistemdeki devlet katkısı 80 milyar 216 milyon lira oldu. Sistemdeki toplam katılımcı sayısı ise 8 milyon 682 bin kişi oldu. Yine EGM’nin açıklamış olduğu verilere göre Otomatik Katılım Sistemi’nin (OKS) toplam fon büyüklüğü ise 53,7 milyar liraya ulaştı. Katılımcı sayısının 7 milyon 305 bin olduğu sistemde sertifika sayısı ise 10 milyon 731 bin olarak kayıtlara geçti. Kuruluşundan itibaren önemli bir gelişme gösteren BES’te toplam fon büyüklüğünün 2024’ün ilk yarısı için 1 trilyon lira olması hedeflenirken 2024 yılı sonunda ise toplam fon büyüklüğünün 1,3 trilyon liraya ulaşması bekleniyor.

TES İLE FONLAR DAHA HIZLI BÜYÜYECEK

2024-2026 yıllarını kapsayan Orta Vadeli Program’da ve Cumhurbaşkanlığı Strateji ve Bütçe Başkanlığı’nın (SBB) hazırladığı, 2024- 2028 dönemini kapsayan 12. Kalkınma Planı’nda da yer alan uygulamalardan olan Otomatik Katılım Sistemi’nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ile fonların daha hızlı büyüyeceği öngörülüyor. 2024 yılı son çeyreğinde hayata geçirilmesi planlanan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi ile BES’e olan teveccühün daha da artması, BES’in tam anlamıyla tabana yayılması ve sürdürülebilir büyümesinin sağlanması hedefleniyor.

BES’TE HAYATA GEÇECEK UYGULAMALAR

BES’in 20 yılda geldiği noktaya ilişkin son veriler, Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK) tarafından paylaşıldı. Paylaşımda, “Katılımcıların evlilik, konut alımı, eğitim, doğal afet durumlarında kısmi ödeme sağlayarak yanında olacağımız, BES’in en güvenilir yatırım aracı olarak algılanacağı, fon büyüklüğünün GSYH’nin %10’una ulaşacağı, katılımcıların refah seviyelerinin korunacağı bir emeklilik sistemi planlıyoruz. Bu doğrultuda, ülkemizle birlikte BES’in büyümesi için yapılan çalışmalara ara vermeden devam edeceğiz” ifadelerine yer verildi. Paylaşımda ayrıca; sistemdeki birikimlerin bankalara teminat olarak gösterilmesi ve uygun koşullarla finansmana erişim imkânı, kısmi ödeme alma hakkı, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, engellilere yönelik özel emeklilik uygulaması, 25 yaş altı üniversite öğrencilerine yönelik uygulamalar, BES kesintilerinin sadeleşmesi, emeklilik dönemindeki ödeme opsiyonlarının çeşitlendirilmesi gibi hayata geçecek uygulamalar da yer aldı. Hayata geçecek bu uygulamalarla BES’e olan ilginin daha da artması öngörülüyor.

TÜRKİYE SİGORTA BİRLİĞİ:

TES’in faaliyete geçmesiyle BES’in sürdürülebilir büyümesi sağlanmış olacak

“TES’İN FAALİYETE GEÇMESİYLE BES’İN TAM ANLAMIYLA TABANA YAYILMASI VE SÜRDÜRÜLEBİLİR BÜYÜMESİ DE SAĞLANMIŞ OLACAK.”

BES’e olan teveccüh ile ilgili değerlendirmelerde bulunan Türkiye Sigorta Birliği (TSB), şu ifadeleri kullandı: “Bu yıl 20’nci yaşını kutlayan BES, finans sisteminin en etkili araçlarından biri olarak başarılı performansıyla vatandaşların yüzünü güldürmeye devam ediyor. BES’teki fon tutarı ve katılımcı sayısı artışının istikrarlı bir şekilde devam ettirilmesi için son dönemde konut alımı, evlilik, üniversite eğitimi ve doğal afet durumlarında kısmi çekiş hakkı tanınması ve katılımcıların finansal ihtiyaçlarını karşılarken birikimlerinin temlik edilmesine olanak sağlanması, vatandaşın BES’e olan ilgisini daha da artırmakta. BES şeffaf ve güvenli bir sistem olmasının yanı sıra uzun vadede enflasyonun üzerinde sağladığı getirileriyle vatandaşların en önemli tasarruf araçlarından biri olma ve ekonominin çok ihtiyaç duyduğu yatırım ve istihdam kaynağı yaratma misyonunu başarıyla sürdürmekte.”

‘BES’İN KAPSAYICILIĞI ARTACAK’

BES’in kapsayıcılığının artacağını öngördüklerini belirten Birlik, “OVP dışında 2024 yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda BES’in geleceğine yönelik bazı maddelere yer verilmiştir. Bu maddeler hayata geçtiğinde BES’in kapsayıcılığının sürdürülebilir biçimde artıracağı öngörülmektedir. OKS’nin işveren katkısıyla TES’e evrilmesinin dışında OKS’de fon çeşitliliğinin katılımcıların farklı risk algısı ve tercihlerini dikkate alacak şekilde artırılması ve 25 yaş altı üniversite öğrencilerinin BES’e katılımlarını ve sistemde kalmalarını teşvik edici uygulamaların hayata geçirileceği belirtilmiştir” ifadelerine yer verdi.

‘BES TAM ANLAMIYLA TABANA YAYILACAK’

Birlik, açıklamalarına şu şekilde devam etti: “2024-2026 dönemini kapsayan Orta Vadeli Program’da (OVP) en dikkat çeken başlıklardan biri de BES’te yapılacaklar olarak öne çıkıyor. Özellikle de İkinci Basamak Emeklilik Sistemi’nin kurulması oldukça kritik öneme sahip. Bu hususta Otomatik Katılım Sistemi’nin işverenlerin de katkısı ile ikinci basamak emeklilik sistemine dönüşeceği Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’nin (TES) 2024’ün son çeyreğinde hayata geçmesi hedefleniyor. TES’in faaliyete geçmesiyle BES’in tam anlamıyla tabana yayılması ve sürdürülebilir büyümesi de sağlanmış olacak. TES’in dışında OVP’de BES’e ilişkin yer alan farklı bir madde kapsamında ise, BES fon türlerinin katılımcıların birikimleri için daha fazla katma değer üretecek şekilde yeniden tasarlanacağı, devlet katkısı getirilerinin artırılmasını, kesintilerin sadeleştirilmesini sağlayacak düzenlemelerin yapılacağı ve bu kapsamda, BES’in cazibesi artırılarak sistemdeki fon tutarı ve katılımcı sayısında artış sağlanacağı belirtilmiştir. Bu kapsamda gerekli aksiyonlar sektörümüz tarafından takip edilmektedir.”

AGESA HAYAT VE EMEKLİLİK GENEL MÜDÜRÜ FIRAT KURUCA:

BES’e olan talebin ve getirinin artmasını bekliyoruz

“DEVLET KATKISI VE YAPILAN DÜZENLEMELERLE OLUŞAN GÜVEN VE EMEKLİLİK FONLARININ YÜKSEK PERFORMANSI SAYESİNDE BES’E OLAN TALEPTE ARTIŞ GÖZLEMLİYORUZ. ORTA VADELİ PLAN’DAKİ HEDEFLER DE HAYATA GEÇİRİLDİĞİNDE BES’E OLAN TALEBİN VE GETİRİNİN ARTMASINI BEKLİYORUZ.”

“Bundan tam 20 yıl önce hayatımıza giren BES ve hayat sigortalarında Avrupa’ya kıyasla geride olsak da her geçen gün önemli bir gelişim gösteriyoruz” diyen Agesa Hayat ve Emeklilik Genel Müdürü Fırat Kuruca, “20 yıl boyunca BES, gösterdiği hızlı büyüme ve fon performansıyla ne kadar güvenilir ve verimli bir tasarruf yöntemi olduğunu kanıtladı. Devlet nezdinde gerçekleşen düzenlemelerle birlikte hem sisteme olan güven hem de katılımcı sayısı arttı. Bireysel Emeklilik Sistemi’nde birikimlerin oldukça büyük seviyelere ulaşmasına bağlı olarak getiriler de büyük fark yaratmaya başladı. Bireysel Emeklilik Sistemi her yıl büyümeye devam etse de ülkemizin BES potansiyelinin GSMH’ın %10’una ulaşması için reel olarak yaklaşık 6 kat büyüme kaydetmesi gerektiğini belirtmek isterim. BES’te yeni katılımcıların kazandırılmasının yanı sıra, mevcut katılımcılarının da tasarruf miktarını artırması gerekiyor” açıklamalarında bulundu. Sistemi daha iyiye taşımak için her geçen gün yeni düzenlemeler yapıldığını ve bunun da ilgiyi artırdığının altını çizen Kuruca, “Örneğin 18 yaş altı BES ile ilgili düzenleme yapıldığı tarihten itibaren her yıl sisteme dahil olan kişilerin sayısı katlanarak arttı. Yeni düzenlemelerinde bu anlamda kapsayıcılığı artırması sürpriz olmaz” dedi.

‘BES EKONOMİNİN KALKINMASI İÇİN ÇOK ÖNEMLİ BİR KAYNAK’

Devlet katkısı ve yapılan düzenlemelerle oluşan güven ve emeklilik fonlarının yüksek performansı sayesinde talepte artış gözlemlediklerini kaydeden Kuruca, “BES’in günümüzde yatırım sistemi özelliği giderek önem kazanıyor. Tek bir platform üzerinden, birçok yatırım aracına ulaşılabiliyor olması çok önemli bir avantaj. Devlet katkısı ve vergi avantajları yine sistemi alternatif yatırım araçlarına nazaran öne çıkaran unsurlar. Uzun vadeli getiri perspektifinden baktığımızda BES, tüm bu süre zarfında birikimleri doğru değerlendirmek ve iyi bir getiri elde etmek için ne kadar güvenilir ve doğru bir araç olduğunu kanıtladı. Örnek vermek gerekirse, son 5 senelik getirilerde sektör ortalamasını baz aldığımızda BES’in %530’luk bir getirisi olmuş. Bu dönemde enflasyon oranı ise %330. Yani BES, 5 sene içinde enflasyon üzerinde %200’lük bir reel getiri kazandırmış. BES uzun vadede enflasyonun üzerinde yarattığı değer ile öne çıkarken ekonominin kalkınması için de çok önemli bir kaynak oluşturuyor. Orta Vadeli Plan’daki hedefler de hayata geçirildiğinde BES’e olan talebin ve getirinin artmasını bekliyoruz” ifadelerine yer verdi.

AXA HAYAT VE EMEKLİLİK BAŞKANI VE İCRA KURULU ÜYESİ OLGUN KÜNTAY:

TES çok yüksek kapsayıcılığa sahip olacak ve hızlı büyüyecek

“TES ÇOK YÜKSEK KAPSAYICILIĞA SAHİP OLACAK VE HIZLI BÜYÜYECEK. KİŞİLERİN SİSTEME BİREYSEL OLARAK DEĞİL DE ŞİRKETLERİ VEYA KURUMLARI ARACILIĞI İLE KATILACAK OLMALARI, İŞVEREN KATKISI VE TANIMLANMIŞ ÖZEL DURUMLAR DIŞINDA ERKEN ÇIKIŞA İZİN VERİLMEMESİ FONLARI YÜKSEK DÜZEYLERE TAŞIYACAK.”

20 yıllık dönemde özel emeklilik sisteminde oluşan 725 milyar lira birikimin, yaklaşık 25 milyar dolar tutara karşılık geldiğini ve bunun da azımsanacak bir tutar olmadığını belirten Axa Hayat ve Emeklilik Başkanı ve İcra Kurulu Üyesi Olgun Küntay, “2021 yılı itibarıyla OECD ülkelerinde özel emeklilik fonu varlıklarının milli gelire oranı, ağırlıklı ortalama hesabıyla %105 düzeyindeyken ülkemizde bu oran %3,3 mertebesinde gerçekleşmiş durumda. Dolayısıyla, henüz gelişme aşamasında olduğumuzu söyleyebiliriz. Bununla beraber, iyi bir başlangıç yaptığımızı ve iyi bir sistem kurduğumuzu vurgulamak gerekir. 20’nci yılını tamamlayan özel emeklilik sistemimiz, gerek Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) ve gerek Otomatik Katılım Sistemi (OKS) olarak geniş bir tanınırlığa sahip. Emeklilik şirketleri yüksek kalitede bir hizmet sunuyorlar ve emeklilik fonları ortalama getirileri de istisnai yıllar dışında enflasyon düzeyinden daha yukarıda oluşuyor. Bu açılardan her iki sistem de bir tasarruf platformu olarak gerekli güveni sağlamış durumdalar. Yine de, sistemin kuruluşunda BES yerine işveren katkılı ve çıkış seçeneğinin belli şartlara bağlandığı farklı bir OKS modeli tercih edilseydi ulaşılan fon büyüklüğünün çok daha yüksek düzeyde oluşacağına değinmek gerekir. 2003 yılında BES ile başlayan özel emeklilik sistemi 2017 yılında OKS ile genişledi ancak OKS’de işveren katkısının bulunmaması ve koşulsuz cayma olanağı bulunması sistemi olumsuz etkiledi” şeklinde konuştu.

‘TES İLE ÖNEMLİ DEĞİŞİKLİKLER OLACAK’

OKS’nin 2024-26 Orta Vadeli Plan’a göre yeniden ele alınacağına değinen Küntay, “OKS, Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi (TES) adı altında genel kabul görmüş normlara taşınacak. Bu düzenlemelerin 2024 yılında tamamlanması bekleniyor. Söz konusu düzenlemeler paralelinde özel emeklilik sektöründe önemli değişiklikler olacağını öngörmek mümkün. Öncelikle TES çok yüksek kapsayıcılığa sahip olacak ve hızlı büyüyecek. Kişilerin sisteme bireysel olarak değil de şirketleri veya kurumları aracılığı ile katılacak olmaları, işveren katkısı ve tanımlanmış özel durumlar dışında erken çıkışa izin verilmemesi fonları yüksek düzeylere taşıyacak” ifadelerini kullandı. Özel emeklilik sisteminin en başından bu yana hem sosyal güvenlik sistemini, hem de ülkenin tasarruf açığını kapatma yolundaki mücadelesini desteklemek üzere konumlandırıldığını vurgulayan Küntay, “Bir ülkenin ulaştığı tasarruf düzeyi yatırım yapma kapasitesini belirliyor ve yurt içi tasarrufların yetersiz kalması durumunda ülkenin yurt dışı tasarruflara ihtiyacı oluşuyor. Özel emeklilik fonlarının tasarruf açığına kalıcı bir destek sağlaması TES ile önemli ölçüde mümkün olabilir” dedi.

Yağmur Ceren KURAL

yagmur@sigortacigazetesi.com.tr